Het Centraal Planbureau (CPB) houdt er rekening mee dat Nederland te maken krijgt met blijvend hoge energieprijzen. Hierdoor zal de inflatie voor Nederlanders dit jaar en volgend jaar verder oplopen.
‘We gaan ervan uit dat iedereen de hogere energierekening vroeg of laat in zijn of haar portemonnee zal voelen’, stelt CPB-directeur Pieter Hasekamp. ‘Maar of het een tik of een dreun is, hangt af van het aandeel van de energiekosten in het besteedbaar inkomen. Mensen met lagere inkomens zullen wel harder geraakt worden dan de gemiddelde modaalverdiener. Nog zwaarder wordt het als je in een slecht geïsoleerd huis woont.”
Dreiging van tekort
‘De Europese gasprijzen waren al flink gestegen en de verwachting is dat door de oorlog in Oekraïne de prijzen nog verder oplopen’, schrijven de onderzoekers van het CPB in het Centraal Economisch Plan 2022. ‘Ook de dreiging van een tekort aan gas kan (kortdurend) leiden tot zeer hoge gasprijzen.’
Doordat de gasvoorraden voor dit jaar beperkt zijn en er niet genoeg alternatieven beschikbaar zijn, kunnen de gasvoorraden tijdens de zomer onvoldoende worden aangevuld. Hierdoor zullen de prijzen nog verder stijgen.
Zoals hier boven gezegd zullen met name de huishoudens met een laag en middeninkomen dit het zwaarste voelen. Ook bedrijven die kunnen met een rantsoenering geconfronteerd worden. In ernstige scenario’s geldt voor de bedrijven een productiestop.
Scenario’s
Verder leiden hogere energieprijzen indirect tot hogere inflatie, omdat producenten die energie-intensief produceren en veel gas gebruiken de hogere prijzen zullen compenseren door middel van hogere verkoopprijzen. Duidelijk is dat de inflatie in ieder geval in 2022 hoog zal zijn, maar om de onzekere ontwikkeling van de energieprijzen tot uitdrukking te brengen, zijn door het CPB scenario’s opgesteld.
- Zo kunnen prijzen gedurende 2023 op een hoger niveau blijven dan pre-corona, waarbij de inflatie in 2022 op 5,2% uitkomt en in 2023 op 2,4%.
- Een ander scenario gaat ervan uit dat energieprijzen weer terugkeren naar het niveau van 2019, waarmee de inflatie voor 2022 uitkomt op 3% en voor 2023 op 2%.
- Het hoge scenario laat zien dat energieprijzen gedurende de ramingsperiode op het niveau van januari 2022 blijven. In dat geval is de inflatie in 2022 6% en in 2023 3%.
Blijvend hoge energieprijzen reëel
De kans dat energieprijzen blijvend op een hoger niveau zullen liggen, is volgens het CPB reëel. Op basis van analyses is de verwachting van de onderzoekers dat de energieprijzen in de komende jaren hoger zullen liggen dan in de pre-coronaperiode en dat daarnaast energie en in het bijzonder gas te maken krijgen met meer prijsfluctuaties dan in het verleden.
Het blijft lastig om toekomstige energieprijzen te voorspellen, gezien de beweegbaarheid op de energiemarkt. Er is nu meer dan voorheen sprake van kortetermijncontracten, en een lossere koppeling van de gasprijs aan de olieprijs in het afgelopen decennium. Daarnaast leidt de Russische inval in Oekraïne tot grote onzekerheid. “De prijzen blijven gedurende 2023 op een duidelijk hoger niveau dan pre-corona”, aldus het CPB.